czyli kilka słów o rozwoju mowy i znaczeniu naturalnego karmienia

Mowa, czyli dźwiękowe porozumiewanie się dwóch osób, jest czynnością, polegającą na budowaniu i odbiorze komunikatów językowych słownych, a towarzyszy temu szereg zachowań niejęzykowych. Nie jest ona umiejętnością wrodzoną. Jest wtórną czynnością układu oddechowego i pokarmowego, których zadaniem pierwotnym jest zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych naszego organizmu. Dziecko rodzi się z ogólną dyspozycją do nauczenia się języka i jego realizacji w postaci mowy. Przyswajanie języka i mowy odbywa się podczas nieustannego kontaktu dziecka z otoczeniem i otoczenia z dzieckiem.

Profilakyka logopedyczna jest działaniem mającym na celu zapobieganie wystąpieniu opóźnień i zaburzeń w rozwoju mowy dziecka. Owa profilaktyka rozpoczyna się już w życiu płodowym dziecka, poprzez odpowiednią, bogatą w witaminy i minerały dietę, poprawiający wydolność oddechową i normalizujący ciśnienie krwi systematyczny ruch, unikanie sytuacji stresowych oraz słuchanie muzyki, najlepiej klasycznej, ze względu na przewagę dźwięków o wysokiej częstotliwości.

 

Jednak podstawą profilaktyki logopedycznej jest karmienie naturalne. Karmienie piersią to prawdziwy dar natury. Mleko matki powstaje dla noworodka i dzięki niemu jest idealnym pożywieniem dostosowanym do wieku i potrzeb dziecka. Bogaty w łatwo przyswajalne białka, tłuszcze, cukry, witaminy, składniki mineralne, przefiltrowaną wodę, a także enzymy, hormony, czynniki wzrostu i żywe komórki odpornościowe, zapewnia dziecku właściwy rozwój. Bliskość matki podczas karmienia piersią nie tylko zaspokaja głód. Obserwując matkę, dziecko uczy się czytać mimikę, wsłuchując się w jej słowa, uczy się mowy, jest wszechstronnie stymulowane przez dotyk.

Ponadto, z punktu widzenia logopedy, podczas prawidłowego i efektywnego ssania piersi, dziecko trenuje funkcje motoryczno- czuciowe, bardzo ważne dla rozwoju mowy i artykulacji:

- uniesiony ku podniebieniu język utrzymuje brodawkę

- zwarte wargi obejmują brodawkę, a zamknięcie jamy ustnej wytwarza ciśnienie ujemne

- występują ruchy ssąco- żujące, polegające na unoszeniu żuchwy ku górze i ku przodowi, dzięki czemu następuje wyrównywanie fizjologicznego tyłożuchwia

- podczas ssania dziecko oddycha nosem, jednocześnie połykając pokarm

- optymalna aktywizacja języka pozwala na rozwój odruchu żucia, odgryzania, gryzienia, połykania typu dorosłego

Optymalna sytuacja dla efektywnego karmienia naturalnego to przystawienie dziecka do piersi bezpośrednio po porodzie. Ma to ważne znaczenie emocjonalne dla matki i zdrowotne dla dziecka, ponieważ pierwszy pokarm (siara) jest bardzo bogaty w wartościowe substancje odżywcze oraz gotowe przeciwciała chroniące dziecko przed zakażeniami.

Pokarm powstaje w pęcherzykach mlecznych. Sieć przewodów mlecznych transportuje go w kierunku brodawki. Podstawową rolę w procesie wytwarzania pokarmu odgrywają hormony przysadki mózgowej, prolaktyna i oksytocyna, a nie wielkość i kształt piersi. Prolaktyna dba o to, aby pobrany przez dziecko pokarm był na bieżąco zastępowany nowym, a oksytocyna potrzebna jest aby zadziałał odruch wypływu pokarmu.

Odruch wypływu mleka pobudzany jest przez:

- miłe myśli o dziecku

- widok dziecka

- wiarę we własne możliwości

- wsparcie otoczenia

Odruch wypływu mleka zaburza:

- odczuwanie bólu

-niepewność

-stres

-krytyka

Możemy rozpoznać czy karmienie naturalne jest efektywne, dzięki następującym czynnikom:

- słychać połykanie pokarmu (ciche stękanie, sapanie) i trwa ono około 10 minut przy jednej piersi, w zależności od intensywności ruchów ssących

- dziecko jest karmione minimum osiem razy na dobę

- piersi są pełniejsze przed karmieniem, a rozluźnione i miękkie po karmieniu

- maluch moczy przynajmniej sześć pieluch na dobę

- przyrosty masy ciała wynoszą średnio 25-30 gram na dobę

Jednym z obszarów działań profilaktyki logopedycznej jest  dokonywana przez neurologopedę diagnoza funkcji pokarmowych i oddechowych u noworodka i niemowlęcia.  

Sprawdzane jest przygotowanie dziecka do właściwego pobierania i połykania pokarmu. Diagnoza ta obejmuje ocenę warunków anatomicznych  w obrębie twarzy i jamy ustnej:

- ocenę symetrii i napięcia mięśniowego

- ocenę budowy języka i wędzidełka podjęzykowego

- ocenę wysklepienia podniebienia twardego

- ocenę tyłożuchwia

Oraz ocenę odruchów z obszaru ustno- twarzowego, czyli odruchu otwierania ust, odruchu szukania, odruchu ssania, odruchu kąsania, odruchu lizania, odruchu uszno- powiekowego.

A także ocenę sposobu oddychania, , karmienia oraz rozwoju funkcji przedjęzykowych, takich jak krzyk, uśmiech, wodzenie wzrokiem, reagowanie na głos mamy, głużenie, gaworzenie.

Należy pamiętać, że dziecko po urodzeniu kontynuuje naukę w swojej pierwszej szkole. Ta szkoła miłości to, poza karmieniem (odżywczym sztucznym lub ważnym z punktu widzenia logopedy naturalnym) także wrażenia słuchowo- wzrokowo- dotykowe, czyli piosenki, masaże, obserwowanie twarzy mamy, wrażenia stymulujące zmysł równowagi czyli kołysanie, bujanie, tulenie, kontakt wzrokowy, uśmiech w odpowiedzi na uśmiech, nauka prowadzenia dialogu podczas zabaw naprzemiennych, czyli fundamenty rozwijającej się komunikacji ze światem zewnętrznym podczas aktywnej i właściwej stymulacji nadal dojrzewającego układu nerwowego dziecka.

 

Opracowanie: Ewelina Pałasz- Urlich, neurologopeda